دیابت ملیتوس یا دیابت شیرین هنگامی رخ می دهد که گلوکز یا قند خون بسیار بالا باشد. گلوکز خون مهمترین منبع تولید انرژی بدن بوده و از طریق مواد غذایی تامین می شود. انسولین هورمونی است که از غده پانکراس یا لوزه المعده ترشح می شود ودرمتابولیسم ( سوخت و ساز) نقش دارد انسولین مانند کلیدی است که به گلوکز موجود در غذا کمک می کند تا وارد سلول های بدن شود و در آنجا مصرف گردد. در شرایطی که تولید و یا عملکرد انسولین دچار اختلال شود و انسولین به میزان کافی تولید نشود گلوکز در خون باقی مانده و قادر به رسیدن به سلول ها نمی باشد. بالا بودن قند خون باعث بروز بیماری دیابت می شود.به مرور زمان، وجود گلوکز زیاد در خون می تواند مشکلاتی را برای فرد همراه داشته باشد و به ارگانها و اندام های بدن ازجمله قلب، مغز، اعصاب و عروق آسیب جدی بزند. اگرچه دیابت درمانی ندارد اما می توان با اقداماتی آن را کنترل و زندگی طبیعی را سپری نمود.
در واقع دیابت ممکن است خفیف یا شدید باشد اما به طور کلی در تمامی موارد دیابت باید بسیار جدی گرفته شود.
انواع دیابت
طبقه‌بندی دیابت
۱- دیابت نوع ۱
۲- دیابت نوع ۲
۳- دیابت حاملگی
۴- دیابت همراه با بیماریهای دیگر
الف- دیابت نوع ۱
یک فرد زمانی مبتلا به این نوع دیابت میشود که سلول‌های لوزاالمعده دیگر هیچ انسولینی ترشح نکنند. اکثر مبتلایان به دیابت نوع ۱ را کودکان و نوجوانان و افراد زیر ۳۰ سال تشکیل می‌دهند.
تاکنون علت دقیق بروز این نوع دیابت مشخص نگردیده است ولی متخصصان معتقدند که عوامل زیر می‌تواند به بروز دیابت نوع ۱ منجر شود:
۱- داشتن زمینه ابتلا به دیابت
۲- ویروس‌هایی که می‌توانند به پانکراس صدمه برسانند.
۳- وجود اختلال در سیستم دفاعی بدن که سبب از بین رفتن سلول‌های تولید کننده انسولین در لوزالمعده میشود.
نشانه های دیابت نوع ۱ عبارتند از:
۱- تشنگی فراوان
۲- خستگی
۳- گرسنگی شدید
۴- تکرر ادرار
۵- کاهش وزن بدن
۶- بی‌حوصلگی
اگر به دیابت نوع ۱ مبتلا هستید درمان شما عبارتند از: (شرکت مستمر در کلاس‌های آموزشی، تزریق انسولین، برخورداری از برنامه غذایی صحیح، فعالیت و ورزش و علاوه بر تمامی این موارد،کنترل روزانه متابولیسم یعنی اندازه‌گیری قند خون و قند ادرار توسط نوارهای موجود در بازار.)
ب- دیابت نوع ۲
این نوع دیابت، مهمترین نوع و ((دیابت بزرگسالی)) معروف است. حدود ۹۰% دیابتی‌ها دچار این نوع دیابت هستند. در بدن این افراد، ابتدا انسولین به اندازه کافی ترشح میشود اما به عللی، مؤثر واقع نمی‌شود. اصولاً اختلال در پاسخ هورمونی و مقاومت به انسولین عامل اصلی ایجاد ((هایپرگلیسمی)) یا ((افزایش قند خون)) است.
معمولاً افراد زیر ممکن است به دیابت نوع ۲ مبتلا شوند:
– افراد بالای ۳۰ سال
– افرادی که استعداد چاقی دارند.
– افرادی که در خانواده درجه اول آنان دیابتی وجود دارد یا استعداد ابتلا به دیابت دارند.
– برخی خانم‌های باردار
– افرادی که دارای فشار خون بالا هستند.
– افرادی که از میزان بالای چربی خون برخوردارند.
در بسیاری از افراد، علائم دیابت نوع ۲ چندان مشهود نیست و یا این که بروز و پیشروی آن بسیار بطئی و کند است و به همین دلیل تشخیص این نوع دیابت غالباً دیر هنگام صورت می‌گیرد و متأسفانه اغلب این دیابتی‌ها زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که بسیاری از ایشان دچار یکی از عوارض دیابت شده‌اند.
مهمترین نشانه های دیابت نوع ۲ عبارتند از:
۱- تشنگی فراوان
۲- تکرر ادرار
۳- عصبی و بی‌حوصله بودن
۴- اختلال در بینایی
۵- بی‌حسی و یا مورمور شدن انگشتان
۶- ایجاد زخم و دیر بهبود یافتن زخم‌ها
دیابت نوع ۲ اکثراً در ارتباط با درمان یک بیماری دیگر و یا هنگام یک آزمایش تصادفی تشخیص داده میشود. اگر به دیابت نوع ۲ مبتلا هستید، بدانید که پایه اساسی درمان، غیر از آموزش، برنامه غذایی صحیح و فعالیت جسمی (ورزش) است. در بعضی موارد، داروی خوراکی و یا تزریق انسولین نیز بخشی از درمان است. در هر حال، ((درمان دیابت نوع ۲، کاهش وزن، رعایت تغذیه صحیح و ورزش است.))
ج- دیابت بارداری
منظور از دیابت بارداری، افزایش قند خون در دوران حاملگی است. دیابت بارداری، نوعی از دیابت می باشد که در طول حاملگی ودر خانم بارداری که قبلا سابقه ی هیچ نوع دیابتی نداشته است بصورت افزایش قندخون بارداری رخ می دهد ومعمولا طی آزمایشات دوره ای بارداری تشخیص داده می شود. دیابت بارداری یکی از بیماریهای شایع متابولیک و غدد درون ریز دوران حاملگی است که درصورت عدم تشخیص و درمان به موقع می تواند عوارض و پیامدهای متعدد و جدی در مادر و جنین ایجاد نماید. دیابت باردای معمولا در ۲ تا ۱۰ درصد از بارداری ها رخ می دهد.
حدود ۳ تا ۵ درصد خانم‌های باردار، به خصوص در اواخر دوران حاملگی، به دیابت مبتلا می‌شوند. خانم‌های بارداری که استعداد ابتلا به دیابت در ایشان وجود دارد دارای عوامل خطرزای بسیاری هستند که احتمال دیابت حاملگی در ایشان شایع‌تر میشود. اگر چه بعد از زایمان و به دنیا آمدن نوزاد، دیابت از بین می‌رود اما ممکن است در بارداری بعدی، مجدداً ظاهر گردد.
حدود ۵۰ درصد خانم‌هایی که طی دوران حاملگی دچار دیابت می‌شوند ممکن است به طور دائمی به دیابت مبتلا شوند. در این صورت حتماً باید تحت نظر پزشک متخصص، برای خود و فرزندانشان برنامه‌های صحیحی را آموزش ببینند. به رغم این که دیابت با توجه به علم امروز عارضه‌ای است که کاملاً رفع نمی‌شود و تا آخر عمر همراه دیابتی می‌باشد،اما می‌توان با همکاری پزشک و دیابتی آن را به گونه‌ای درمان نمود که امری بسیار معمولی به نظر آید و فرد دیابتی، تصویری از یک بیماری در ذهن خود ایجاد ننماید.
د-دیابت همراه با بیماریهای دیگر
در برخی افراد مبتلا به بعضی از بیماری‌ها (به عنوان مثال،: تالاسمی، بیماریهای لوزالمعده، بیماریهای غدد درون‌ریز و …) دیابت نیز بروز می‌کند.